Bevolking

In het kort

• Sinds 2018 groeit de bevolking van Groningen. De groei is echter niet gelijk verdeeld over de provincie. Buitenlandse migratie, mede door buitenlandse studenten en het asielzoekerscentrum in Ter Apel, is de belangrijkste factor.
• Het aantal huishoudens in Groningen is gestegen, vooral door een toename van eenpersoonshuishoudens. Groningen kampt met ontgroening (minder jongeren) en vergrijzing (meer ouderen), waarbij de vergrijzing sneller gaat. In 2021 waren er voor het eerst meer ouderen dan jongeren.
• Prognoses wijzen op een afname van de Groningse bevolking in de komende dertig jaar, terwijl Nederland als geheel blijft groeien. Het aantal 65-plussers zal stijgen en het aantal jongeren zal afnemen.

Groei Groningse bevolking sinds 2018

Na een korte periode van lichte krimp van 2015 tot en met 2018, neemt de bevolking van de provincie Groningen sinds 2018 weer toe. Ook in 2023 nam het aantal inwoners in de provincie Groningen toe. Op 1 januari 2024 waren er 601.347 Groningers, dat is 0,9% meer dan het jaar daarvoor.

De groei is niet evenredig verdeeld. In 2023 zijn er drie gemeenten die groeiden. In de gemeente Groningen is de sterkste groei te zien (23 nieuwe inwoners per 1.000 inwoners), gevolgd door Oldambt en Pekela (met respectievelijk 10 en 9 nieuwe inwoners per 1.000 inwoners). De overige gemeenten zagen bevolkingskrimp (Stadskanaal, Veendam en Eemsdelta) of bleven nagenoeg gelijk.

De bevolking van Groningen groeit vooral door buitenlandse migratie

Een positief migratiesaldo is de belangrijkste reden voor de groei van de Groningse bevolking. Sinds 2008 hebben ieder jaar meer mensen in Groningen zich gevestigd dan dat er vertrokken. Deze trend wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door buitenlandse verhuizingen. Er zijn dus meer mensen vanuit het buitenland in de provincie Groningen komen wonen dan dat er mensen vanuit de provincie naar het buitenland vertrokken. Dit heeft vermoedelijk te maken met de aanwezigheid van de Rijksuniversiteit Groningen in de gemeente Groningen en het asielzoekerscentrum in de gemeente Westerwolde (Ter Apel).

De meeste Groningse gemeenten kenden in 2023 een vestigingsoverschot: er kwamen meer mensen dan er vertrokken. De groei door buitenlandse migratie gaat samen op met een krimp in binnenlandse migratie: er vertrokken meer mensen vanuit de provincie naar andere provincies dan dat er vanuit de rest van het land naar de provincie trokken.

Ook overlijden meer mensen dan dat er geboren worden. Dit is een trend die de komende jaren waarschijnlijk niet zal keren, gezien de ontgroening en vergrijzing.

Aantal huishoudens blijft toenemen

Op 1 januari 2024 waren er ruim 308.000 huishoudens in de provincie Groningen. Dat is een toename van bijna 22.000 huishoudens sinds 2014.

Over het algemeen groeit het aantal huishoudens sneller dan de totale bevolking. Dit heeft te maken met huishoudingsverdunning: de trend dat er steeds minder personen per huishouden zijn. Dit komt onder andere door een toename in scheidingen, alleenstaande ouderen, en andere eenpersoonshuishoudens zoals studenten. Door deze ontwikkelingen groeit de bevolking niet, maar kan toch het totaal aantal huishoudens in de bevolking toenemen. De groei van het aantal huishoudens in Groningen in de afgelopen 10 jaar is echter minder sterk geweest dan in heel Nederland.

Huishoudens worden kleiner

Het aantal huishoudens is vooral toegenomen door de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens. Hiervan zijn er sinds 2014 ruim 21.000 bijgekomen, een groei van 16,8%. Landelijk was de stijging van het aantal eenpersoonshuishoudens hoger (19,1%). In Groningen zijn meer eenpersoonshuishoudens, namelijk 47,5% van alle huishoudens ten opzichte van 39,9% landelijk.

Door de bevolkingssamenstelling van de gemeente Groningen, waar ongeveer 6 op de 10 huishoudens een eenpersoonshuishouden is, wordt het gemiddelde van de gehele provincie bepaald. Door de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens, wordt de gemiddelde huishoudensgrootte steeds kleiner en neemt het aantal huishoudens sneller toe dan de totale bevolking.

Het aantal huishoudens met kinderen daarentegen daalt al geruime tijd. In lijn met een groter aandeel eenpersoonshuishoudens zijn er in Groningen veel minder huishoudens met kinderen. De langzaam dalende trend is wel gelijk aan de landelijke lijn.

Ontgroening en vergrijzing zetten door

Net als in de rest van Nederland verandert de bevolkingssamenstelling in Groningen in snel tempo. Er is sprake van ontgroening (afname van het aandeel jongeren) en vergrijzing (toename van het aandeel ouderen). Deze trends zijn in de provincie Groningen iets scherper aanwezig dan landelijk.

In 2024 was 19,3% van de Groningers onder de 20 jaar oud, terwijl 21% van de Groningse inwoners 65+ was. Ontgroening en vergrijzing hebben economische gevolgen doordat de beroepsbevolking steeds kleiner wordt.

Zowel ontgroening als vergrijzing verschillen per Groningse gemeente. Het aandeel ouderen varieert bijvoorbeeld flink tussen de gemeenten, namelijk van 15,4% in de gemeente Groningen tot 27,3% in Westerwolde. Mensen leven gemiddeld langer, waardoor het percentage ouderen toeneemt, en ook het aandeel ‘oudere’ senioren groeit. Dit fenomeen heet dubbele vergrijzing: er zijn meer én oudere ouderen.

Demografische druk blijft toenemen

Door de afname van het aandeel jongeren en toename van het aandeel ouderen zijn er verhoudingsgewijs minder werkende mensen ten opzichte van het aantal niet-werkenden. Bovendien komen er door ontgroening steeds minder werkenden bij. Dit betekent een stijging van de demografische druk (= de som van de groene druk [jongeren] en grijze druk [ouderen]). Hoe hoger de demografische druk, hoe meer druk er komt te liggen bij de kleiner wordende potentiële beroepsbevolking om de huidige voorzieningen te kunnen blijven betalen. Dit zet de al krappe arbeidsmarkt verder onder druk (zie Arbeid en vrije tijd) evenals de vraag naar en behoefte aan informele zorg (zie Samenleving).

Steeds meer Groningers met een migratieachtergrond

In Groningen had op 1 januari 2022 17,5% van de bevolking een migratieachtergrond. Dat betekent dat deze personen zelf, of (één van) hun ouders, in het buitenland is geboren. Dit percentage is (met bijna 5 procentpunten) gestegen in de afgelopen tien jaar, maar ligt aanzienlijk lager dan het landelijke aandeel van 25,2%. Het aandeel Groningers met een niet-westerse migratieachtergrond is gegroeid van 6,1% in 2012 naar 8,7% in 2022. Het totaal aantal Groningers met een westerse migratieachtergrond is ook toegenomen, van 7,4% naar 8,8%.

Veel Groningers met een migratieachtergrond wonen in een stedelijk gebied. In de gemeente Groningen heeft 25,9% van de inwoners een migratieachtergrond. In de gemeente Westerkwartier is dat slechts 7,8%. Opvallend is de sterke stijging van het aantal mensen met een niet-Westerse achtergrond in de gemeente Westerwolde. In 2018 was het aandeel nog 3,1% en in 2022 steeg dit naar 9,5%. Die stijging kan worden verklaard door het asielzoekerscentrum in Ter Apel.

Groningers met een migratieachtergrond grijzer én groener

De bevolking met een migratieachtergrond bevat in Groningen relatief minder 65-plussers dan de bevolking met een Nederlandse achtergrond. Van de bevolking met een migratieachtergrond is 11% 65 jaar of ouder, voor de bevolking met een Nederlandse achtergrond is dat 23%. Ook zijn onder mensen met een migratieachtergrond iets meer jongeren onder de 15-jaar (16%) dan onder mensen met een Nederlandse achtergrond (13%). De grijze druk is onder Groningers met een migratieachtergrond dus een stuk lager, terwijl de groene druk wat hoger is.

Groningen in de toekomst: prognoses laten eerst een lichte toename zien, daarna afname van de bevolking

Prognoses geven een verwachting over de ontwikkelingen; ze geven een schatting weer en zijn met onzekerheid omgeven. Er is een reële kans dat de bevolking zal groeien, maar het is ook mogelijk dat de daling sterker zal doorzetten dan verwacht.

Op basis van de prognoses verwachten we een afname van de totale bevolking in Groningen. In de komende drie jaar zal de bevolking naar verwachting nog licht toenemen, met ongeveer 3.500 mensen totaal. Daarna treedt vermoedelijk bevolkingsdaling in. De mate waarin de bevolking krimpt zal met de tijd toenemen, van een afname van rond de 500 in 2028 tot ruim 2.000 in 2049.

De verandering van de bevolking is onevenredig verdeeld in Groningen. In de gemeente Groningen neemt de bevolking naar verwachting tot 2028 nog toe met ruim 6.000 inwoners. In de andere gemeentes wordt vanaf nu al krimp of stabilisatie verwacht.

Huishoudensdaling na 2030

De prognoses voor de huishoudensontwikkeling verlopen anders dan die van de totale bevolking. De verwachte afname van het aantal huishoudens begint later en de totale verwachtte afname tot 2050 is lager, namelijk -2.229 huishoudens minder dan het huidige aantal. De verwachting is dat het aantal huishoudens eerst nog toeneemt met ruim 9.000 in 2034. Daarna zet een daling in.

Net als bij de bevolkingsomvang is de ontwikkeling in aantal huishoudens niet gelijk verdeeld over de provincie en ook hier is de gemeente Groningen bepalend voor het provinciale beeld. In Eemsdelta wordt de afname het eerst verwacht, al vanaf 2026. In Het Hogeland, Midden-Groningen, Veendam, Westerkwartier en Westerwolde wordt pas over geruime tijd een afname van het aantal huishoudens verwacht (rond 2037).

Meer informatie en inzichten

Meer weten over bevolking in de provincie Groningen? Bekijk of download de Monitor Brede Welvaart Groningen 2024 voor meer informatie en inzichten, zoals bijvoorbeeld de uitdagingen met betrekking tot het versterken van de brede welvaart in Groningen.

Verantwoording indicatoren

Veranderingen in de samenstelling van de bevolking heeft veel invloed op onze samenleving. We hebben het dan over groei of krimp en hoe die ontwikkeling is opgebouwd, over vergrijzing of ontgroening, huishoudsamenstelling en naar de prognoses voor de komende decennia.

In de regionale Monitor Brede Welvaart van het Centraal Bureau voor de Statistiek is geen aparte dimensie ‘Bevolking’ opgenomen. Om de ontwikkelingen in brede welvaart in de juiste context te kunnen plaatsen is het essentieel om zicht te hebben op hoe de bevolking zich ontwikkelt. Een groeiende bevolking heeft bijvoorbeeld van alles méér nodig: meer woningen, meer voorzieningen en meer infrastructuur. Bij een krimpende bevolking ontstaat mogelijk juist leegstand van woningen en komen allerhande voorzieningen onder druk te staan. We starten daarom met een beschrijving van de demografische ontwikkelingen in Groningen. Behalve de bevolkingsontwikkeling, vergrijzing en ontgroening kijken we ook naar de huishoudensontwikkeling, migratie en prognoses.