Per 1 juli 2020 zijn veel beperkende maatregelen niet meer van kracht. Maar de uitkomsten van het onderzoek uit april zijn om twee redenen nog relevant. De eerste reden is dat de angst voor besmetting nog niet voorbij is en nog niet iedereen zijn sociale leven invult als voorheen. De tweede reden is dat een (gedeeltelijke) terugkeer van de maatregelen niet is uitgesloten. Inzicht in de sociale effecten kan helpen om dan tijdig en gericht in te spelen op te verwachten problemen.
40% van de Groningers is bang om anderen te besmetten
De angst om anderen te besmetten en om zelf besmet te worden heeft veel invloed op de sociale contacten die Groningers hebben. Mensen die bang zijn om anderen te besmetten of om zelf besmet te raken spreken minder mensen, zijn vaker eenzaam en somber, en denken vaker dat de gevolgen en maatregelen van de coronacrisis nog lang stand zullen houden. Van alle panelleden is bijna 40% bang om anderen te besmetten en bijna 50% is bang om besmet te raken. Vooral jongeren zijn bang om anderen te besmetten, ouderen zijn vooral bang om zelf besmet te raken. Ook mensen die al een matige of slechte gezondheid hadden vóór de coronacrisis geven vaker aan dat zij bang zijn om besmet te raken (64% ten opzichte van 47% bij mensen met een goed ervaren gezondheid).
Angst om besmet te worden nog niet voorbij
De angst om besmet te raken neemt af, zo laat het Lifelines onderzoek zien. Begin april maakt 54% van de Lifelines deelnemers (hoofdzakelijk mensen in Noord-Nederland) zich soms of vaker zorgen om ziek te worden. Eind mei is dit percentage afgenomen, maar maakt nog altijd een derde van de mensen zich zorgen. Ondanks dat het besmettingsgevaar afneemt is er dus nog steeds een grote groep mensen die zich zorgen maakt. Het verschilt per persoon hoe deze zorgen zich ontwikkelen. De onzekerheden over de ziekte, zoals welke groepen kwetsbaar zijn en hoe en door wie het virus overgedragen kan worden, lijken hier veel invloed op te hebben.
Meer eenzaamheid tijdens de lockdown
Bijna 1 op de 5 mensen uit het Groninger Panel geeft aan zich in april vaker eenzaam te hebben gevoeld dan normaal. Er zijn drie groepen die het vaakst aangeven vaker eenzaam te zijn: de leeftijdsgroep 18-34 jarigen, mensen met een slechte gezondheid en mensen die bang zijn om anderen te besmetten of om zelf besmet te raken.
Eenzaamheid vooral toegenomen onder jongeren
Mensen tussen de 18 en 34 jaar geven ruim twee keer zo vaak als de groepen 50-64 jarigen en 65-plussers aan dat zij zich in april vaker eenzaam hebben gevoeld. De groep 18 tot 34 jarigen geeft ook vaker aan dat er iets is veranderd aan hun sociale contacten en 69% van hen geeft aan minder mensen te spreken dan voorheen. De oudste leeftijdsgroep geeft het vaakst aan dat er weinig is veranderd aan hun sociale contacten en 74% van hen geeft aan minder mensen te spreken dan voorheen. Mogelijk speelt een verschil in leefstijl tussen de generaties een rol. Jongere generaties zijn vaak nog druk bezig met het opbouwen van sociale netwerken en zien gemiddeld meer mensen voor sociaal contact. Hierdoor kan het gemis van deze contacten sterker voelen, en voelen zij zich dus ook eenzamer. Uiteraard zijn er ook binnen de leeftijdsgroepen verschillen aanwezig en gelden bovenstaande uitspraken niet voor iedereen.
Groningers met psychische of persoonlijke problemen zijn vaker eenzaam
Mensen die aangeven een slechte gezondheid te hebben voelen zich bijna drie keer vaker eenzaam dan mensen die vinden dat ze een goede gezondheid hebben. Ook voelen ze zich veel vaker somber.
Als we de uitsplitsing maken naar lichamelijke en geestelijke gezondheid dan zien we dat met name de geestelijke gezondheid veel invloed heeft op dat mensen zich vaker eenzaam voelen tijdens de coronacrisis. Mensen die geen last hebben van psychische of persoonlijke problemen geven in 11% van de gevallen aan zich vaker eenzaam te voelen. Voor mensen die een klein beetje of heel erg last hebben van psychische of persoonlijke problemen is dit respectievelijk 38% en 55%. Opvallend is dat voornamelijk jongeren (18-34 jaar) aangeven beperkt te worden door psychische problemen.
Eenzaamheid neemt toe met ernst van lichamelijke klachten
Vooral ouderen hebben vaker last van lichamelijke klachten. Lichamelijke klachten hebben minder invloed op de toename van eenzaamheidsgevoelens dan psychische klachten. 14% van de mensen zonder lichamelijke klachten of beperkingen geeft aan zich vaker eenzaam te voelen, tegenover 22% van de mensen die kleine lichamelijke klachten hebben en 32% van de mensen die erge lichamelijke klachten hebben.
Ten opzichte van vorig jaar zijn er geen grote verschillen te zien in het percentage mensen dat aangeeft last te hebben van een lichamelijke of psychische aandoening of beperking. Meer uitkomsten van dit onderzoek van vorig jaar zijn hier te lezen.
Veel buurtactiviteiten liggen stil, maar er ontstaan ook mooie initiatieven
De coronacrisis heeft veel invloed op de mate waarin mensen meedoen in de maatschappij. Inmiddels worden steeds meer maatregelen weer versoepeld en gaan er steeds meer dingen open, maar de afgelopen maanden moesten veel bedrijven en instellingen hun deuren gesloten houden. Met name voor de oudere leeftijdsgroepen lijken deze maatregelen veel impact te hebben gehad. Zij gaven vaker aan dat het sociale leven in hun buurt of dorp vrijwel stil lag en ook werd er voor hen relatief minder vaak een alternatieve activiteit aangeboden door de organisaties waarvan zij lid zijn.
Deze groep (65-plussers) geeft echter wel vaker aan dat buurt- of dorpsgenoten zich voor hen inzetten. 1 op de 6 mensen van 65 jaar of ouder geeft aan dat dit het geval is. Het beeld dat uit ons onderzoek naar voren komt dat deze initiatieven niet alles vervangen/opvangen, sluit aan op de uitkomsten van een onderzoek van Groninger Dorpen.
Voor de jongste leeftijdsgroep (18-34 jaar) worden nog relatief veel alternatieve activiteiten aangeboden door organisaties waarvan zij lid/deelnemer zijn. Voor bijna 30% van hen is dit het geval. Buurt- en dorpsgenoten zetten zich dan weer minder voor hen in (volgens de groep zelf).
4 op de 10 Groningers heeft meer vertrouwen in de overheid
4 op de 10 Groningers geeft aan dat hun vertrouwen in de overheid in april groter was dan voorheen. Vooral mensen met matige of voldoende eigen regie, een goede gezondheid, afwezigheid van psychische of lichamelijke klachten en mensen met angst voor besmetting ervaren een groeiend vertrouwen in de overheid. Deze laatste groep is opvallend. Een mogelijke verklaring is dat deze groep het eens is met de intensiteit van de maatregelen die zijn getroffen.
87% van de inwoners heeft aangegeven dat zij blij zijn met de maatregelen die er worden genomen om de verspreiding van het coronavirus te beperken. Met name mensen die bang zijn om besmet te worden of om anderen te besmetten zijn erg blij met de maatregelen die worden genomen. Van beide groepen geeft ruim 9 op de 10 mensen aan hier blij mee te zijn. Ook ouderen zijn bovengemiddeld blij met de maatregelen.
