De coronacrisis heeft voor veel Groningers belangrijke gevolgen. Deze doen zich voor op het gebied van werk & inkomen, onderwijs, sociale contacten & meedoen en gezondheid & (mantel)zorg – ze raken kortom het hele leven.
De coronacrisis heeft vooral gevolgen die niet prettig zijn, maar brengt soms ook mooie dingen mee.
Niet iedereen wordt even hard geraakt. In het onderzoek dat Sociaal Planbureau Groningen in november 2020 uitvoerde, springen drie groepen eruit:
- zzp’ers: bijna de helft is werk of inkomen (deels) kwijtgeraakt. Ruim een kwart maakt zich zorgen over zijn financiële situatie en ook mentaal loopt het niet bij iedereen lekker;
- jonge mensen (18-34 jaar), vooral degenen die nog studeren: zeker een kwart tot een derde krijgt minder goed onderwijs, is studiemotivatie kwijtgeraakt, is eenzamer geworden of mentaal minder gezond;
- mensen met een slechte gezondheid: voor ongeveer vier op de tien betekent ‘corona’ dat ze vaker eenzaam zijn, een slechtere gezondheid hebben en zich veel zorgen maken over hun financiën.
Mensen met een uitkering of lage opleiding melden minder vaak verlies van werk of inkomen, financiële zorgen, eenzaamheid en gezondheidsproblemen dan de gemiddelde Groninger. Ook ouderen (65+) ondervinden, in vergelijking met andere leeftijdsgroepen, relatief weinig problemen door de coronacrisis. Wel zijn ze het vaakst bang om besmet te raken. De 18- tot 34-jarigen zijn het vaakst bang om anderen te besmetten, maar houden zich het minst vaak aan de maatregelen om besmetting te voorkomen.
Aandachtspunten voor beleid
Op basis van de uitkomsten ziet Sociaal Planbureau Groningen de volgende belangrijke aandachtspunten voor bestuurders en beleidsmakers:
- Werk, inkomen, schulden: Er is sprake van ‘stilte voor de storm’. Naar verwachting zullen in 2021 meer mensen hun werk en inkomen (gedeeltelijk) verliezen. Vooral kwetsbare groepen worden geraakt, zoals zzp’ers met lage tarieven en flexwerkers. Landelijk is beleid nodig ter stimulering van economisch herstel, uiteraard met oog voor duurzaamheid. Daarnaast zal debat gevoerd moeten worden over de (doorgeschoten) flexibilisering van de arbeidsmarkt. De regio kan veel betekenen voor de kwetsbaarste groepen, die er niet (meer) in slagen op eigen kracht uit de problemen te komen. Voorbeelden zijn: hulp bij schulden, om- en bijscholingsfaciliteiten en (bedrijfs)advies op maat.
- Leren en ontwikkelen: Een toenemend deel van de leerlingen en studenten loopt een achterstand op in het onderwijs en heeft motivatieproblemen, op alle onderwijsniveaus, maar vooral op het mbo en in het hoger onderwijs, Veel jongeren (18+) ervaren de coronatijd als een aanslag op hun sociale leven en mentale gezondheid. Voor het onderwijs ligt er een aanzienlijke uitdaging om de leerlingen en studenten (weer) te motiveren en bij te spijkeren. Voor de hele samenleving is het zaak dat jongeren toekomstperspectief zien. Daartoe zijn nieuwe creatieve oplossingen nodig, die jongeren zelf het best kunnen bedenken en ontwikkelen. Belangrijk is dat jongeren in staat worden gesteld en waar nodig gestimuleerd om mee te denken over de toekomst en invloed kunnen hebben.
- Sociale samenhang: ‘Corona’ leidt in de meeste dorpen en buurten niet tot meer naar elkaar omkijken, of meer saamhorigheid. Veel gebruikelijke activiteiten liggen stil en de eenzaamheid is toegenomen. Maatschappelijke (vrijwilligers)organisaties hebben het moeilijk. Het komt dus heel slecht uit dat veel gemeenten nu (moeten) bezuinigen op voorzieningen in het voorliggend veld. Verenigingen, ontmoetingsplekken en inwonersinitiatieven zullen veerkracht en creativiteit nodig hebben om na ‘corona’ hun sociale functies weer optimaal te vervullen. Gemeenten kunnen onder meer bijdragen door in beeld te brengen waar de gaten vallen en daar ondersteuning te bieden. Vooral dorpen en buurten waar de sociale samenhang klein is, behoeven aandacht.
- Gezondheid: De coronacrisis komt hard aan bij mensen met een slechte gezondheid. Ze zijn kwetsbaarder bij een besmetting met het virus. En in het panelonderzoek scoren ze opvallend hoog op eenzaamheid en (financiële) zorgen. Maar dat niet alleen, ‘corona’ heeft bij hen veel vaker dan bij andere groepen Groningers geleid tot minder inkomsten en meer uitgaven. Dit bevestigt dat preventief gezondheidsbeleid zeer relevant is. Het samengaan van gezondheidsproblemen met armoede of schulden is en blijft daarin een belangrijk onderdeel.
