Onderzoek naar dorpshuizen van de gemeente Het Hogeland
Geschreven op 8 oktober 2020
“Gelijktrekking van de verhouding tussen dorpshuis en gemeente vormt een cruciaal onderdeel van het harmoniseringsproces van het dorpshuizenbeleid in 2021.”
Dit voorjaar deed Sociaal Planbureau Groningen onderzoek naar de dorpshuizen in de gemeente Het Hogeland in opdracht van de nieuwe Rekenkamercommissie Het Hogeland. De Rekenkamer wilde vooral meer zicht krijgen op de verhoudingen tussen de net gefuseerde gemeente en de dorpshuizen. Dit gaf interessante inzichten over de verschillende relaties, wijze van bekostiging, gemeentelijke cofinanciering en vangnetconstructies.
Bekijk het onderzoeksrapport Dorpshuizen van de gemeente Het Hogeland
Aan dit onderzoek hebben 24 dorpshuizen, gemeenteraadsleden, (beleids) medewerkers en de bestuurder van de gemeente Het Hogeland meegewerkt via een interview. De onderwerpen betroffen de verhouding tussen de dorpshuizen en de gemeente, dorpshuisfuncties, besteding van middelen en het huidige en toekomstige beleid en de samenwerking met de gemeente.
Grote verschillen in verhouding tussen de gemeente en de dorpshuizen
De gemeente Het Hogeland heeft een diverse relatie met dorpshuizen is één van de conclusies uit het rapport. Vanuit de historie zijn verschillen ontstaan waardoor de ondersteuning van dorpshuizen niet evenwichtig is. Soms is er alleen contact als dat echt nodig, anderen hebben regulier contact met de dorpencoördinator. De dorpshuizen worden op verschillende wijze bekostigd, waarbij sommige meer en andere minder door de gemeente worden ondersteund. Hiervan is de gemeente zich goed bewust. Gelijktrekking van de verhouding tussen dorpshuis en gemeente vormt daarom een cruciaal onderdeel van het harmoniseringsproces van het dorpshuizenbeleid in 2021.
Grote diversiteit dorpshuizen
De diversiteit onder dorpshuizen in de gemeente Het Hogeland is groot. Het wat meer klassieke dorpshuis verhuurt ruimten. Er zijn daarnaast meerdere dorpshuizen die naast het verhuren van ruimten nieuwe, passende activiteiten bedenken om inkomsten te verwerven. En tot slot zijn er dorpshuizen die vanuit hun functie als netwerkhuis een apotheek en baliefunctie inrichten en een uitgebreide terrasfunctie met horeca runnen. Dorpshuisbesturen vinden het vooral erg belangrijk dat de gemeente het belang van de dorpshuizen voor dorpen erkent en ook in de toekomst blijft erkennen.
Historisch gegroeide bijdragen in de exploitatie
Er zijn binnen de gemeente verschillen in soorten en hoogte van subsidies, gemeentelijke cofinanciering en vangnetconstructies. Deze zijn historisch gegroeid. Dit zorgt voor een door geïnterviewden benoemde onduidelijkheid en een rechtmatigheidsvraagstuk.
Dorpshuizen genereren, naast de gemeentelijke subsidies, eigen inkomsten. De voornaamste kosten zitten voor dorpshuizen in energie en onderhoud. Binnen de exploitatie is duurzaamheid voor de meeste dorpshuizen een belangrijk aandachtspunt. De coronacrisis heeft grote gevolgen voor alle dorpshuizen. De richtlijnen van het RIVM maken het erg lastig om als organisatie goed te blijven functioneren.
Onderzoek: bouwstenen voor nieuw beleid
Volgens de Rekenkamercommissie moet er een helder beleid komen. Om dorpshuizen goed te ondersteunen is het noodzakelijk dat er helderheid bestaat over het doel dat de gemeente nastreeft bij de ondersteuning van dorpshuizen. Het onderzoek sloot heel goed aan bij het traject waarmee de gemeente Het Hogeland onlangs is gestart: het harmoniseren van het dorpshuizenbeleid in 2021. Omdat beide trajecten zowel in onderwerp als tijd gelijk oplopen, is besloten om samen af te stemmen. En heeft het onderzoek daarmee ook aanbevelingen kunnen doen voor het nieuw te vormen beleid.
