Vier op de vijf inwoners van Groningen en Drenthe ervaren een toename van polarisatie

Geschreven op 14 november 2024

“Volgens panelleden is polarisatie vooral het gevolg van groeiende onverdraagzaamheid, die vooral zichtbaar is op sociale media en in de traditionele media. Zij zien dit ook terug in de uitingen van politici.”

Uit onderzoek van Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe blijkt dat vier op de vijf inwoners van Groningen en Drenthe een toename van polarisatie ervaart. In juni 2024 vulden ongeveer 2.500 leden van het Groninger Panel en 2.300 leden van het Drents Panel een vragenlijst in over toenemende tegenstellingen in de samenleving.

Volgens panelleden is polarisatie vooral het gevolg van groeiende onverdraagzaamheid, die vooral zichtbaar is op sociale media en in de traditionele media. Zij zien dit ook terug in de uitingen van politici.

Ervaren polarisatie op vier thema’s

Het onderzoek vraagt respondenten waaraan ze merken dat de polarisatie is toegenomen. De ruim 3.100 open antwoorden zijn over het algemeen samen te vatten in vier hoofdthema’s: 1) toenemende onverdraagzaamheid, 2) politieke polarisatie, 3) culturele en sociale polarisatie en 4) polarisatie in (sociale) media en desinformatie.

Mensen mijden vanwege hun standpunten

De overgrote meerderheid (90%) van de Groningers en Drenten ervaart dat de meningsverschillen over maatschappelijke kwesties in Nederland steeds groter worden. Als gevolg hiervan geeft ruim een kwart van de inwoners aan dat ze bepaalde mensen zijn gaan mijden vanwege hun standpunten. Bij één op de tien mensen gaan de standpunten en meningsverschillen zo ver dat ze zelf haatgevoelens hebben ontwikkeld jegens anderen. Meer dan de helft van de inwoners van Groningen en Drenthe (circa 60%) vindt dat het lijkt alsof je overal een mening over moet hebben en in een discussie altijd een kant moet kiezen. Volgens hen is het lastig om neutraal te blijven; dit wordt ook wel positioneringsdruk genoemd.

Vier op de tien inwoners voelt zich door polarisatie minder veilig

Niet alle Groningers en Drenten voelen zich in elke situatie even vrij om hun mening te delen. Zo geeft slechts 10% aan zich vrij te voelen om hun mening op sociale media te uiten. Bijna twee derde van de Groningers en Drenten ziet de manier waarop mensen tegenwoordig hun mening uiten als een bedreiging voor de democratie. Verder geven vier op de tien Groningers en Drenten aan zich minder veilig te voelen door de toenemende polarisatie, terwijl één op de vijf daar geen last van heeft.

Meeste wrijving wordt ervaren tussen inwoners met en zonder migratieachtergrond

Onderzoekers vroegen Groningers en Drenten om op een schaal van 1 tot en met 10 aan te geven in hoeverre zij wrijving ervaren tussen verschillende groepen in de samenleving zoals bijvoorbeeld tussen ouderen en jongeren, en tussen mannen en vrouwen. Hoe hoger het cijfer, hoe meer wrijving men constateert. De meeste wrijving zien Groningers en Drenten tussen inwoners met en inwoners zonder migratieachtergrond; driekwart van hen geeft hiervoor een score van een zes of hoger. Daarnaast vindt twee derde dat er sprake is van wrijving tussen inwoners van de Randstad en de rest van Nederland.

Wat is polarisatie?

Polarisatie betekent dat men steeds sterker verdeeld raakt in twee tegengestelde groepen, met verschillende meningen of overtuigingen. Dit kan op zich gezond zijn, omdat het verschillende standpunten en invalshoeken laat zien en discussies mogelijk maakt. Maar als mensen alleen nog maar denken in termen van ‘wij’ versus ‘zij’, kan dit leiden tot toenemende spanningen. Iedereen wil dan zijn eigen gelijk halen en luistert niet meer naar de ander.

Bekijk het rapport Omgaan met verschillen, Groningers en Drenten over polarisatie (PDF)

Podcast 'Omgaan met verschillen'

We gingen in gesprek met onderzoeker Imke Oosting over de bevindingen uit het rapport. Beluister de podcast hieronder, of via Spotify.

Spotify

MP3-bestand