Verduurzaming woning niet voor alle Groningers mogelijk

Geschreven op 1 juni 2021

“Dit onderzoek biedt gemeenten inzicht in wie niet mee kan komen en waarom.”

Op 2 juni 2021 is het rapport ‘verduurzaming van de Groningse woningvoorraad’ gepresenteerd door Sociaal Planbureau Groningen. Het onderzoeksrapport is overhandigd aan Ard van der Tuuk, voorzitter van de Vereniging van Groninger Gemeenten, en Nienke Homan, gedeputeerde Provincie Groningen.

Voorzitter van de Vereniging Groninger Gemeenten, Ard van der Tuuk, geeft aan: “Gemeenten hebben een belangrijke rol in de energietransitie. Het verhaal en de mening van inwoners over verduurzaming geeft waardevolle informatie. Dit onderzoek biedt gemeenten inzicht in wie niet mee kan komen en waarom.”

Gedeputeerde Nienke Homan geeft aan: “Het rapport laat zien dat veel Groningers actief bezig zijn met het verduurzamen van hun woning. Tegelijkertijd zijn er veel mensen die vragen hebben en bezorgd zijn over de betaalbaarheid. Alle drempels moeten weg om verduurzaming mogelijk te maken. In Groningen hebben we het Energieloket waar inwoners advies kunnen krijgen over energiebesparing. Dat moeten we nog bekender maken. Verder werkt de provincie aan nieuwe regelingen die eraan bijdragen dat iedereen kan meedoen. Want alleen samen kunnen we de energietransitie voor elkaar krijgen!”

Veel Groningers staan welwillend tegenover de verduurzaming van hun woning, maar uit onderzoek van Sociaal Planbureau Groningen blijkt dat ruim één op de zes Groningers nog geen enkele vorm van isolatie in huis heeft. Isoleren is een belangrijke eerste stap in het verduurzamen van huizen. Er is dus nog veel ruimte voor verbetering.

Veel Groningers wachten af

Uit het onderzoek onder ruim 3.500 Groningers komt naar voren dat de verduurzaming van de woning voor lang niet alle Groningers vanzelfsprekend, of überhaupt mogelijk, is. Uit de verdiepende interviews blijkt dat dit gedeeltelijk komt door een afwachtende houding ten opzichte van verduurzaming. Die afwachtende houding wordt veroorzaakt door een combinatie van onzekerheid en betaalbaarheid. “Welke keuzes zijn het meest duurzaam?”, “Betaalt de investering zich wel terug?”, ‘Kunnen we niet beter wachten op nieuwe ontwikkelingen?”, “Is het wel zinvol te investeren in een warmtepomp als je mogelijk binnen een paar jaar wordt aangesloten op het warmtenet?”

Huurders voelen zich onzeker en niet betrokken

Huurwoningen zijn minder goed verduurzaamd dan koopwoningen. Dit valt deels toe te schrijven aan de woningcorporaties en private verhuurders. In sommige gevallen ondernemen zij geen actie en mogen welwillende huurders zelf ook geen (duurzame) aanpassingen aan hun woning doen. In de gevallen dat het wel is toegestaan hebben huurders soms geen flauw idee wat de status van hun woning is als het gaat om verduurzaming. Bovendien geven ze aan niet graag te investeren in een woning die niet van hen is. Hier speelt de onzekerheid of zij er lang genoeg zullen wonen om het terug te verdienen een grote rol.

In de gevallen dat verhuurders wel verduurzamen, voelen huurders zich vaak niet betrokken of gehoord in besluitvorming. Ook vormt een huurverhoging (die vaak het gevolg is van verduurzaming) voor een groot deel van de huurders een drempel, omdat zij geen vertrouwen hebben dat de kosten worden terugverdiend door een lagere energierekening.

15% Groningse woningeigenaren kan verduurzaming niet betalen

Woningeigenaren zullen verduurzaming zelf moeten financieren. Dat is niet voor alle woningeigenaren mogelijk. Het aantal woningeigenaren dat de financiële middelen ontbeert om de woning te verduurzamen ligt op 15%. Eigenaren van oudere huizen hebben vaak al hoge energielasten en bovendien verwacht 25% in de toekomst moeite te hebben met het betalen van de energielasten. Bij veel subsidies voor duurzame maatregelen zijn eigen investeringen nodig, waar deze groep niet de mogelijkheid toe heeft. Lenen voor duurzame investeringen lijkt maar voor weinig Groningers een serieuze optie te zijn. Dit komt deels doordat mensen met lagere inkomens niet mogen lenen, en deels doordat zij niet willen lenen voor iets dat zich pas op langere termijn terugbetaalt. Hierdoor blijft 15% van de Groningers in deze negatieve energiespiraal zitten.

Gebrek aan vertrouwen zorgt voor verdere vertraging

Groningers vragen zich af in hoeverre erop vertrouwd kan worden dat plannen omtrent verduurzaming en aardgasvrij wonen daadwerkelijk worden doorgezet. Het wantrouwen is in Groningen al bovengemiddeld vanwege de aardbevingsproblematiek. Ook zijn inwoners bang dat als zij nu verduurzamende maatregelen nemen, dit hen in de toekomst geld gaat kosten door veranderend beleid.

Verduurzaming voor iedereen mogelijk maken

De energietransitie werpt behoorlijk wat drempels op. Dit maakt dat veel mensen het verduurzamen niet uit zichzelf doen. Het is ingewikkeld. Maar wanneer niet iedereen mee kan komen in de energietransitie, kan dat het maatschappelijke draagvlak voor de energietransitie juist ondermijnen.

Voor Groningers met lagere inkomens die niet in staat zijn om investeringen te doen zijn er minder opties. Hiervan heeft Groningen er relatief meer dan de rest van Nederland. In krimpgebieden wonen deze Groningers met lagere inkomens vaak ook in oude, slecht geïsoleerde huizen met een lagere woningwaarde. Een investering in verduurzaming kan voor deze woningen veelal niet uit, als men al de middelen heeft om de investering te kunnen doen. Het lijkt erop dat er voor deze groep, die niet kan investeren of (rendabel) kan lenen, nog geen financieel instrumentarium bestaat. Een grote opgave voor alle betrokkenen is daarom instrumenten te ontwikkelen die iedereen in staat stellen hun woning te verduurzamen.

Onderzoeksverantwoording

Sociaal Planbureau Groningen doet onderzoek naar de energietransitie vanuit het perspectief van de Groninger. Het Groninger Panel vormt hierbij een belangrijke bron van informatie. Eind 2019 is een eerste uitvraag over de energietransitie gedaan (4.049 respondenten). In het voorjaar van 2020 is een tweede uitvraag gedaan onder het Groninger Panel (3.503 respondenten). Bij deze uitvraag lag de focus op de verduurzaming van de eigen woning.

Als onderdeel van de uitvraag over de energietransitie in mei 2020 onder het Groninger Panel is aan deelnemers gevraagd of zij bereid waren tot een verdiepend telefonisch interview. In de zomer van 2020 zijn 32 Groningers geïnterviewd, met als doel erachter te komen welke mogelijkheden en beperkingen inwoners ervaren bij de verduurzaming van hun woning.

Onderzoeksrapport ‘verduurzaming van de Groningse woningvoorraad’

Sociaal Planbureau Groningen monitort trends en ontwikkelingen binnen de energietransitie in Groningen. Wij helpen gemeenten inzicht te krijgen in de beleving en behoefte van inwoners. Wil je een hardcopy versie van de monitor ontvangen? Dat kan. Het rapport is in beperkte oplage gedrukt. Neem contact met ons op voor een gedrukt rapport en/ of een toelichting op het onderzoek.

Download het onderzoeksrapport Verduurzaming van de Groningse woningvoorraad