Positieve Gezondheid in Groningen
Geschreven op 19 september 2023
“Wat opvalt is dat Positieve Gezondheid vooral sterk verband houdt met sociaal-economische status (gebaseerd op inkomen of opleiding).”
Sociaal Planbureau Groningen vroeg haar panelleden eind vorig jaar naar verschillende aspecten van gezondheid en welzijn, zoals hun leefstijl, mentaal welbevinden en gezondheidsbeleving en -vaardigheden. Ook werd gevraagd naar hun ‘Positieve Gezondheid’, een vrij nieuw perspectief op gezondheid. De resultaten daarvan zijn nu gepubliceerd. Een primeur: voor het eerst wordt inzicht geboden in hoe het gesteld is met de Positieve Gezondheid van Groningers. Daarbij is ook aandacht besteed aan de verschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen in de provincie.
Bekijk het feitenblad ‘Positieve Gezondheid in Groningen’ voor de resultaten van dit onderzoek. Hieronder volgen de belangrijkste conclusies met eerst een korte uitleg van het begrip Positieve Gezondheid.
Wat is Positieve Gezondheid?
Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid is ontstaan als een alternatief op de meer ‘traditionele kijk’ op gezondheid. Van oudsher is het wegblijven van ziekte en beperkingen het uitgangspunt van gezondheid. Bij Positieve Gezondheid gaat het niet alleen om de lichamelijke kanten van gezondheid, maar staat het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren centraal. Het gaat om veerkracht in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Het concept bestaat uit zes elementen, ook wel ‘pijlers’ genoemd: Lichaamsfuncties, Mentaal welbevinden, Zingeving, Kwaliteit van leven, Meedoen en Dagelijks functioneren. Verdeeld over deze zes pijlers legde Sociaal Planbureau Groningen haar panelleden 17 stellingen voor om hun Positieve Gezondheid in kaart te brengen.
Algemene beeld van de provincie
Van de zes pijlers lijken Groningers vooral goed te scoren op Dagelijks functioneren – bijna alle panelleden waren het eens met de drie stellingen die daaronder liggen. De pijler Zingeving werd het minst beoordeeld. Binnen deze pijler gaven panelleden minder vaak aan idealen te hebben die ze willen bereiken (51% was het eens met de betreffende stelling).
Hoe ervaren Groningers hun Positieve Gezondheid?
Hieronder is per pijler zichtbaar welk deel van onze panelleden het (helemaal) eens was met de bijbehorende stellingen:
Deze cijfers krijgen meer betekenis als ze in context worden geplaatst. Dat kan door de aandacht te richten op verschillen in de provincie – bijvoorbeeld tussen bevolkingsgroepen of gemeenten – of verschillen met andere provincies. In het feitenblad ligt de focus op bevolkingsgroepen.
Wat opvalt is dat Positieve Gezondheid vooral sterk verband houdt met sociaal-economische status (gebaseerd op inkomen of opleiding).
Sterk verband met sociaal-economische status
Wat duidelijk uit de cijfers van het onderzoek naar voren komt is hoe hoger het inkomen, hoe beter de Positieve Gezondheid. Groningers met een hoger inkomen zijn het (veel) vaker eens met alle stellingen dan Groningers met een lager inkomen. Het gaat dan vooral om de pijlers Lichaamsfuncties (+18%), Zingeving (+16%), Kwaliteit van leven (+16%) en Meedoen (+13%). Op het gebied van Dagelijks functioneren (+1%) is het verschil echter miniem.
Qua opleidingsachtergrond zijn de verschillen wat minder groot. Alleen Zingeving springt er uit: panelleden met een hbo- of wo-opleiding zijn het 19% vaker eens met de stellingen die hieronder liggen dan Groningers zonder vervolgopleiding. Opvallend is verder dat de pijlers Meedoen en Kwaliteit van leven nauwelijks verband houden met opleidingsachtergrond (4% verschil), terwijl er wel een sterk verband is met inkomen.
De relatie tussen sociaal-economische status en gezondheid is al veel onderzocht en studies wijzen uit dat er diverse oorzaken zijn voor de sterke verbanden. Zo zien we dat mensen met een lagere sociaal-economische status gemiddeld genomen wat minder gezond gedrag vertonen (vaker roken, meer overgewicht, minder bewegen). Andersom kunnen mensen met een chronische ziekte en/of beperking over het algemeen moeilijker aan een beter betaalde baan komen. Zulke verbanden zullen voor een deel ook opgaan voor Positieve Gezondheid, maar verder onderzoek is nuttig om te achterhalen waar bijvoorbeeld de koppeling met Zingeving en Kwaliteit van leven vandaan komt.
Jongvolwassenen in Groningen ervaren minder Mentaal welbevinden, maar meer Zingeving
Naast de 17 stellingen over Positieve Gezondheid is aan het panel ook gevraagd hoe tevreden ze zijn met het leven. Op tevredenheid met het leven scoren jongvolwassenen (18-34 jaar) in Groningen een stuk lager dan andere leeftijdsgroepen: ze geven gemiddeld genomen een 7 als rapportcijfer tegenover een 7,6 onder oudere leeftijdsgroepen.
Mogelijk hangt dit samen met de lagere scores die jongvolwassenen ook geven op Mentaal welbevinden en Kwaliteit van leven. Senioren (inwoners van 65 jaar en ouder) scoren het hoogst op deze twee pijlers. Als we deze twee groepen tegenover elkaar zetten, dan valt op dat jongvolwassenen het 19% minder eens zijn met stellingen die gaan over Mentaal welbevinden en 16% minder met stellingen die gaan over Kwaliteit van leven. Aan de andere kant ervaren jongvolwassenen wel meer Zingeving (+21%).
Verschil met Drenthe
Sociaal Planbureau Groningen keek ook naar de resultaten van het panelonderzoek in Drenthe. Over het algemeen ervaren Drenten hun Positieve Gezondheid beter dan Groningers: ze zijn het wat vaker eens (+5%) met de verschillende stellingen dan Groningers en scoren wat hoger op tevredenheid met het leven (+3%). Mogelijk heeft dat te maken met het inkomensniveau, dat in Groningen over het algemeen wat lager ligt dan in Drenthe.
Meer onderzoek in Groningen gepland
Deze cijfers geven een startschot voor verder onderzoek naar Positieve Gezondheid in Groningen. Er blijven immers nog interessante vragen over om te beantwoorden. Zijn er ook grote verschillen in Positieve Gezondheid tussen gemeenten of regio’s? En hoe zijn de verschillen tussen inkomensniveaus, opleidingsachtergronden en provincies te verklaren? Sociaal Planbureau Groningen geeft dit onderzoek naar Positieve Gezondheid de komende maanden dan ook een vervolg.
