Sociale vitaliteit helpt inwoners en gemeenten vooruit
Geschreven op 7 maart 2018
“Belangrijkste overkoepelende uitkomst is dat ‘Sociale vitaliteit’ (het succesvol kunnen omgaan met veranderingen) inwoners en gemeenten in Noord-Groningen merkbaar vooruit helpt.”
In de periode 2015-2017 voerden vier gemeenten in Noord-Groningen samen onderzoek uit naar mogelijke vormen van een nieuwe samenwerking tussen inwoners, organisaties en gemeente. Het onderzoek maakte deel uit van het project ‘Sociale vitaliteit in de regio Eemsdelta’ onderdeel van het Woon- en Leefbaarheidsplan voor de Eemsdelta. Belangrijkste overkoepelende uitkomst is dat ‘Sociale vitaliteit’ (het succesvol kunnen omgaan met veranderingen) inwoners en gemeenten in Noord-Groningen merkbaar vooruit helpt: de sleutel daarbij is het versterken van organisatiekracht van mensen die in de regio wonen, werken en leven.
In totaal zijn in de periode 2015-2017 drie vragenlijsten afgenomen onder leden van het Groninger Panel, woonachtig in de gemeenten Appingedam, Delfzijl, Eemsmond en Loppersum. Met voldoende respons om voor de regio Eemsdelta conclusies te trekken. Centraal in de vragenlijsten stonden drie verschillende thema’s rondom Sociale Vitaliteit en Overheidsparticipatie. Dit zijn:
- Overheidsparticipatie en bewonersinitiatieven; verwachtingen van bewoners (N=302)
- Dorps-/Wijk-/Buurtbudgetten (N=1.345)
- Contacten tussen inwoners en gemeente (N=325)
1. Overheidsparticipatie en bewonersinitiatieven
De eerste paneluitvraag ‘Overheidsparticipatie en bewonersinitiatieven’ ging over de nieuwe verhoudingen en gewenste samenwerkingsvormen tussen de gemeente en inwoners. We hebben de panelleden gevraagd hoe ze de samenwerking momenteel ervaren en wat zij daarin van de gemeente verwachten. Bijvoorbeeld in de ondersteuning van de bewonersinitiatieven.
Het is duidelijk dat de meeste bewoners voor nieuwe samenwerkingsvormen willen gaan, maar ze verwachten daarbij van de gemeente financiële steun en samenwerking om bewonersinitiatieven te realiseren. De gemeente kan volgens de panelleden de bewonersinitiatieven het beste ondersteunen door:
- praktische informatie (regels, subsidies) te ontsluiten via een website;
- vaste contactambtenaren in de wijk te hebben;
- informatie over (andere) initiatieven te delen;
- praktische ondersteuning te bieden.
Maar bewoners verwachten daarnaast vooral flexibiliteit van de gemeente. Een gemeente die samen optrekt met bewoners, die aanvult, stimuleert en wisselende rollen aanneemt op de verschillende domeinen.
>> volledige uitkomsten paneluitvraag ‘Overheidsparticipatie en bewonersinitiatieven’
2. Dorps-/Wijks-/Buurtbudgetten
In het tweede panelonderzoek, naar de zogenaamde ‘Wijk-, buurt- en dorpsbudgetten’, is verkend hoe inwoners van de DEAL-gemeenten (Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum) denken over deze vorm van budget verstrekking door de gemeente. Naast het Groninger Panel is ook een schriftelijke vragenlijst verstuurd aan 10.000 personen in deze gemeenten.
Deze dorps-/wijks-/buurtbudgetten zijn er voor iedereen – jong en oud – die een goed idee heeft om activiteiten te ondernemen die de leefbaarheid van de wijk, buurt of het dorp vergroten.
De bekendheid van deze budgetten is bij inwoners niet heel groot; tweederde van de respondenten weet niet of er in hun gemeente wel of geen budgetten aanwezig zijn waar ze een beroep op kunnen doen. Inwoners zien dan ook nog een grote rol weggelegd voor gemeenten, zoals voor de bekendmaking, de aanvraag en de verdeling van de budgetten. Inwoners zouden de jaarlijkse budgetten het liefst verdeeld zien via een verdeelsleutel (grote dorpen/wijken krijgen meer dan kleine).
>> volledige uitkomsten paneluitvraag wijk-, buurt- en dorpsbudgetten
3. Contacten tussen inwoners en gemeente
Het laatste panelonderzoek binnen het thema Sociale Vitaliteit en Overheidsparticipatie ging om de vraag hoe het contact tussen de gemeente en inwoners van dorpen en wijken is georganiseerd. Vaak gaat de gemeente in gesprek met al bekende gesprekspartners zoals dorps- en wijkvertegenwoordigers, soms is er geen vast aanspreekpunt. Welke vormen van contact vinden bewoners belangrijk?
De drie meest gekozen voorkeursvormen van contact tussen inwoners en gemeenten zijn volgens de panelleden:
- Jaarlijkse dorpen- of wijkenronde;
- Digitale participatie;
- Wijkscan of schouw.
Hoewel digitale participatie tot één van de favoriete vormen van contact behoort, wordt dit momenteel nog erg weinig ingezet. Dorps- wijkvertegenwoordigers zouden volgens de panelleden vooral als belangenbehartiger of samenwerkingspartner moeten optreden. Hoewel de rol belangenbehartiger wel wordt gezien in het contact tussen dorpen en wijken en gemeenten, wordt de rol van samenwerkingspartner momenteel nog gemist.
>> volledige uitkomsten paneluitvraag contact tussen inwoners en gemeente
Zes praktijkgerichte projecten rond ‘Sociale Vitaliteit’. Lees de tips.
Bovengenoemde panelonderzoeken vormden het startpunt voor een zestal praktijkgerichte projecten rondom ‘Sociale Vitaliteit’. Vanuit de projecten zijn relevante kennis en input opgedaan. Die zijn vertaald in adviezen aan de Noord-Groningse gemeenten. Lees de uitgebreide samenvatting van de werkwijze, adviezen en uitkomsten van deze projecten. In dit eindartikel staan links naar de nieuwe instrumenten die zijn ontwikkeld. De gemeenten Appingedam, Delfzijl, Loppersum en Eemsmond werkten hierin samen met CMO STAMM, Kenniscentrum NoorderRuimte en welzijnsorganisaties ASWA en SW&D.
