Genoegen nemen met minder – Een bewuste politieke keuze of een gebrek aan informatie?

Geschreven op 21 november 2019

“Het onderzoek laat zien dat kiezers uit de steekproef weinig accurate informatie hebben over de beleidsvoorkeuren van de politieke partijen.”

Onlangs publiceerde de Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Sociologie, een wetenschappelijk artikel in het tijdschrift Mens en Maatschappij. Het artikel onderzoekt in hoeverre kiezers stemmen op partijen die overeenkomen met hun eigen standpunten. Is de keuze van kiezers gebaseerd op waargenomen overeenkomsten of op feitelijke overeenkomsten tussen de standpunten van de kiezer en de partij naar keuze? Oftewel, maken kiezers een weloverwogen politieke keuze of is er een gebrek aan informatie? Sociaal Planbureau Groningen ondersteunde dit onderzoek via het Groninger Panel.

Onderzoeksvragen

In een goed functionerende democratie stemmen kiezers op partijen met wie zij overeenkomen in standpunten. Aan de hand van de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 is onderzocht in hoeverre 590 Groningse kiezers tijdens de verkiezingen:

accurate informatie hadden over de standpunten van de politieke partijen;
dachten te stemmen op partijen met wie ze het meest overeenkomen in standpunten (subjectieve overeenstemming);
stemden op partijen met wie ze feitelijk het meest overeenkomen in standpunten (objectieve overeenstemming).

Opvallende resultaten

Wat blijkt, veel kiezers stemmen niet op partijen met wie zij feitelijk het meest overeenkomen in standpunten. Het lijkt erop dat de kiezer eerst aan de hand van bepaalde criteria (andere dan de partijstandpunten) één of enkele partij(en) kiest, om zich vervolgens in de standpunten van die partij(en) te verdiepen. Vervolgens zou de kiezer ertoe overgaan de eigen standpunten (op de belangrijkste beleidsterreinen) aan te passen aan die van de gekozen partij.

Ook leden Groninger panel deden mee aan het onderzoek

Het onderzoek maakte gebruik van data over politiek gedrag en politieke meningen, en kennis van inwoners van de provincie Groningen. De data is verzameld via online vragenlijsten, onder andere via het sociologisch Laboratorium van de vakgroep Sociologie. Sociaal planbureau Groningen heeft de dataverzameling ondersteund door panelleden van het Groninger Panel te attenderen op dit onderzoek.

De data is verzameld in de periode van 21 maart tot en met 4 april 2017, net na de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017. Uiteindelijk hebben 383 leden van het Groninger panel deelgenomen aan dit onderzoek, en 207 personen via de vakgroep Sociologie.

Het artikel ‘Genoegen nemen met minder’ van L. Padmos en J. Dijkstra (2019) is onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Mens en Maatschappij. Dit is een Nederlandstalig tijdschrift voor sociale wetenschappen. Het biedt een breed begrip van de actuele ontwikkelingen binnen de sociale wetenschappen en sociologie. De redactie selecteert artikelen op wetenschappelijke kwaliteit en actualiteit.