Veiligheid

In het kort

• De veiligheid in Groningen is over het algemeen redelijk goed, met variaties tussen stedelijke en landelijke gebieden. In het verkeer voelen Groningers zich relatief het vaakst onveilig.
• De gevolgen van de aardbevingen door gaswinning en de impact van ondermijnende criminaliteit kunnen het gevoel van veiligheid beïnvloeden. Zo blijkt dat inwoners met (meervoudige) schade aan hun woning zich onveiliger voelen dan inwoners zonder woningschade.
• Overlast van drugshandel kan veel impact hebben op inwoners. Vooral het buitengebied in de provincie is voor criminelen een aantrekkelijke omgeving voor opslag en de productie van drugs.
• Gemiddeld waarderen Groningers de veiligheid in de buurt met een ruime voldoende.
• Groningers ervaren ongewenst gedrag in dezelfde mate als de gemiddelde Nederlander. Circa één op de tien Groningers geeft aan zich het afgelopen jaar gediscrimineerd te hebben gevoeld, vooral op straat of op de werkplek. Ook relatief veel jongeren (12-18 jaar) zien discriminatie of pestgedrag, met name online of op school.

Geregistreerde criminaliteit laat lichte stijging zien

Politieregistraties worden veelvuldig gebruikt om inzicht te krijgen in de omvang en ontwikkeling van de criminaliteit. In 2023 registreerde de politie in de provincie Groningen meer dan 26.600 misdrijven, wat neerkomt op 45 misdrijven per 1.000 inwoners, precies gelijk aan het landelijk gemiddelde.

Vermogensdelicten, zoals diefstal en inbraak, vormen de grootste categorie en zijn goed voor 59% van de geregistreerde misdrijven.

In de gemeente Groningen ligt het aantal geregistreerde misdrijven per hoofd van de bevolking met 63 per 1.000 inwoners aanzienlijk hoger dan in de andere gemeenten in de provincie. Dit past in het landelijke beeld van hogere criminaliteitscijfers in stedelijke gebieden ten opzichte van plattelandsgebieden.

De gemeenten binnen de provincie Groningen met de minste geregistreerde misdrijven zijn Het Hogeland en Westerkwartier, met respectievelijk 23 en 21 misdrijven per 1.000 inwoners.

Online criminaliteit stabiliseert, offline criminaliteit laat duidelijke stijging zien

In 2023 was 21% van de inwoners van Groningen slachtoffer van traditionele criminaliteit, zoals geweld, inbraak, diefstal en vernieling. Dit percentage ligt vrijwel gelijk aan het landelijk gemiddelde (20%). In vergelijking met 2021, toen 16% van de inwoners slachtoffer was van een misdrijf, is er een stijging. Omgerekend naar ‘het aantal ondervonden delicten’ (één persoon kan slachtoffer zijn van meerdere delicten) gaat het in 2023 om 43 delicten per 100 inwoners, tegenover 34 in 2021. Dit betekent dat meer mensen een delict hebben ondervonden. Landelijk lag het aantal ondervonden delicten in 2023 op 39 per 100 inwoners, vergeleken met 33 in 2021.

Bij online criminaliteit zien we een ander beeld. Ondanks de toenemende digitalisering was het percentage inwoners dat slachtoffer was van cybercriminaliteit, zoals hacking, online oplichting en fraude met 16% precies gelijk aan het landelijk gemiddelde. De minderheid van de slachtoffers is bereid om aangifte te doen. In 2023 was ongeveer 28% van de slachtoffers van Groningen bereid aangifte te doen van traditionele criminaliteit (landelijk 32%). Voor online criminaliteit ligt de aangiftebereidheid gemiddeld lager; in 2023 was ongeveer 17% van de slachtoffers van online criminaliteit, zowel in Groningen als landelijk, bereid om aangifte te doen.

Verkeer grootste bron van overlast in de buurt

Hoe mensen de overlast en veiligheid in de directe woonomgeving waarderen is bepalend voor de brede welvaart in het gebied. Overlast kan het dagelijkse leven in de woonbuurt aanzienlijk verstoren. In 2023 gaf ruim vier op de tien Groningers van 15 jaar en ouder aan in de buurt veel overlast te ervaren (44%). Inwoners kunnen last hebben van verschillende vormen van overlast, zoals verkeersoverlast, fysieke verloedering, sociale overlast en milieuoverlast.

In 2023 was verkeersoverlast de meest voorkomende vorm van overlast onder inwoners in Groningen, met name door ‘te hard rijden’ en ‘parkeeroverlast’. Maar liefst 30% van de inwoners ervoer vaak overlast van één of meer vormen van verkeersoverlast, terwijl 18% vaak last had van fysieke verloedering en 13% van sociale overlast en milieuoverlast. Over het algemeen ervaren inwoners van verstedelijkte gebieden meer buurtoverlast dan bewoners van plattelandsgebieden.

Waardering voor veiligheid in woonbuurt

Ondanks de ervaren overlast in de buurt zijn de meeste Groningers tevreden over de veiligheid in hun woonomgeving. Gemiddeld geven zij de veiligheid in de buurt een rapportcijfer van 7,6.

Naast een rapportcijfer voor de veiligheid in de woonbuurt vroegen we het Groninger Panel naar de perceptie van criminaliteit in de wijk. Bijna de helft van de panelleden schat in dat de criminaliteit in de buurt in de afgelopen 12 maanden gelijk bleef (43%). Eén op de vijf ondervraagden denkt dat de criminaliteit in hun buurt het afgelopen jaar toenam (21%). In stedelijke gebieden zijn inwoners wat vaker van mening dat de criminaliteit toenam. Slechts 2% van de ondervraagden geeft aan dat de criminaliteit het afgelopen jaar afnam.

Inwoner van Groningen voelt zich iets minder veilig in de buurt

Ongeveer één op de zes Groningers (16%) voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt, vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde (15%). In 2023 steeg het aandeel inwoners dat zich soms onveilig voelt licht ten opzichte van 2021 (14%). Het percentage mensen dat aangeeft zich vaak onveilig te voelen, blijft echter stabiel laag, met ongeveer 2%.

Het Groninger Panel is in 2024 gevraagd naar veiligheidsbeleving. Veiligheidsbeleving is niet overal en voor iedereen gelijk. In het verkeer voelen Groningers zich relatief het vaakst onveilig. Verdiepende analyses onder het Groninger Panel laten zien dat jongvolwassenen (18 tot en met 34 jaar), vrouwen en mensen met een laag inkomen zich over het algemeen vaker onveilig voelen dan anderen. In Groningen zien we daarnaast dat de aardbevingsproblematiek al jarenlang een ingrijpende invloed heeft op bewoners.

Groningers ervaren het vaakst discriminatie op straat of in werkomgeving

In de landelijke Veiligheidsmonitor is in 2023 aan respondenten gevraagd of ze zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd hebben gevoeld. 8% van de Groningers zegt zich gediscrimineerd te hebben gevoeld. Dat is minder dan het landelijk gemiddelde (11%), en ook minder dan in 2021 (10%).

Dezelfde vraag is medio 2024 voorgelegd aan het Groninger Panel. Toen gaf ruim één op de tien inwoners aan zich in het afgelopen jaar gediscrimineerd te hebben gevoeld (11%).

Uit dit onderzoek blijkt dat Groningers het vaakst discriminatie ervaren op straat of op in de werkomgeving. Ervaringen met discriminatie worden vooral gedeeld met familie en vrienden, minder met instanties. Landelijk heeft circa 11% van de mensen die zich gediscrimineerd voelden dit gemeld bij een of meer instanties. De meest genoemde reden om geen melding van discriminatie te doen, zowel in Groningen als landelijk, is “dat het toch niets helpt”.

Veel jongeren zien en ervaren pestgedrag en discriminatie

In het voorjaar van 2024 is onder het Groninger en Drents Jeugdpanel onderzoek gedaan naar pesten en discriminatie. Uit dit onderzoek blijkt dat veel jongeren in Groningen en Drenthe discriminatie en pestgedrag zien of ervaren, maar dat men er relatief weinig over praat.

Het onderzoek laat zien dat 86% van de jongeren van 12 tot en met 18 jaar wel eens pestgedrag ziet op school en 52% wel eens discriminatie ziet op school.

Veel jongeren weten niet wat ze moeten doen als ze met pestgedrag of discriminatie te maken krijgen, met wie ze erover kunnen praten of waar ze kunnen melden. Van alle jongeren zegt één op de zes dat ze een officiële melding zouden willen maken als zij discriminatie ervaren. Jongeren geven daarbij aan dat het belangrijk is dat melden anoniem kan en dat er actie ondernomen wordt na een melding.

Meer informatie en inzichten

Meer weten over veiligheid in de provincie Groningen? Bekijk of download de Monitor Brede Welvaart Groningen 2024 (PDF) voor meer informatie en inzichten, zoals bijvoorbeeld de uitdagingen met betrekking tot het versterken van de brede welvaart in Groningen.

Verantwoording indicatoren

In de regionale Monitor Brede Welvaart (rMBW) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wordt Veiligheid gemeten met drie indicatoren:

• Het aantal geregistreerde misdrijven;
• Het aantal ondervonden delicten;
• Hoe vaak mensen zich onveilig voelen in de buurt.

De veiligheidsbeleving is in de rMBW niet voor alle gemeenten beschikbaar. Deze vraag is daarom ook aan het Groninger Panel gesteld. Daarnaast vullen we de monitor aan met cijfers over slachtofferschap, ervaren overlast en de perceptie van Groningers op de ontwikkeling van criminaliteit in de eigen woonomgeving.

Dit jaar nemen we voor het eerst ook cijfers mee over respectloos gedrag en discriminatie.