Steeds meer Groningers en Drenten financieel in de knel
Geschreven op 16 september 2022
“Groeiende en structurele ongelijkheid op het gebied van bijvoorbeeld inkomen, opleiding en verduurzaming vragen om een visie voor de lange termijn.”
Door de gierende inflatie voorspelt het Centraal Planbureau (CPB) een koopkrachtdaling van bijna 7%. Ook in Drenthe en Groningen betekent dit dat meer en grotere groepen financieel in de problemen komen. Mogelijk 72.000 Groningse en Drentse huishoudens komen bij een verdere stijging van de prijzen niet meer rond, zo blijkt uit onderzoek van Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe.
In Groningen en Drenthe moet ongeveer één op de dertien huishoudens rondkomen van een laag inkomen. De toegenomen inflatie treft deze huishoudens het hardst. Met de huidige koopkrachtdaling komen echter ook nieuwe groepen, zoals tweeverdieners en woningeigenaren, financieel in de knel. Met de winter voor de deur is het de vraag hoe een grote groep Drenten en Groningers de financiële lasten gaat dragen. De situatie is urgent. Door de toenemende inflatie komt de bestaanszekerheid van een grote groep onder druk.
Het kabinet heeft dit jaar al ruim 6 miljard euro uitgegeven aan koopkrachtreparatie, zoals de energiecompensatie en brandstofaccijnsverlaging. Huishoudens die dit jaar gebruik konden maken van de energietoeslag zijn tijdelijk geholpen, maar de echte klap komt voor hen volgend jaar, zo voorspelt het CPB. Voor 2023 staat er daarom een volgend miljardenpakket klaar om de koopkracht van huishoudens te vergroten.
Steeds grotere groep kan niet meer rondkomen
De huidige koopkrachtdaling maakt een grotere groep mensen kwetsbaar voor financiële problemen. Het CPB verwacht dat meer dan 4 op de 5 huishoudens met een laag inkomen betalingsproblemen krijgt als de prijzen nog verder zullen stijgen. In februari van dit jaar gaf 20% van de Groningers en 17 % van de Drenten al aan dat zij moeite hadden met het betalen van de energierekening. In oktober doen Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe opnieuw een uitvraag onder het Groninger panel en het Drents panel om de ontwikkelingen in beeld te krijgen. Het zijn niet meer alleen uitkeringsgerechtigden en mensen met een laag inkomen die hard getroffen worden, ook financieel meer weerbare groepen komen in de knel. De toename van het aantal huishoudens dat tegen financiële problemen aanloopt kan dan ook oplopen tot zo’n 72.000 huishoudens in Groningen en Drenthe.
Dit beeld wordt bevestigd door een uitvraag van Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe onder verschillende instanties die mensen met financiële problemen ondersteunen. Deze instanties zien dat meer én andere groepen een beroep doen op hun diensten. Zo signaleert de Groningse Kredietbank een toename in het aantal meldingen van inwoners met betalingsproblemen bij energiebedrijven. Voedselbank Zuidoost-Drenthe kreeg in de periode van januari tot september maar liefst 500 nieuwe aanvragen, waarvan iets meer dan de helft kon worden toegelaten.
Deze cijfers duiden op een groeiende groep mensen die het hoofd financieel niet boven water kan houden. Dat ziet ook Jannie Orsel van Stichting Eerste Hulp Heiligerlee en Veendam. Zij bedient al jaren de “vergeten groep” van mensen die net te veel verdienen om in aanmerking te komen voor een uitkering en andere voorzieningen, maar toch niet rond kunnen komen. “We zien het aantal mensen dat onze hulp nodig heeft rap toenemen. Dit zijn mensen die een goede auto of zelfs een koophuis hebben, maar dit niet meer kunnen betalen. Zij moeten de auto of het huis eerst verkopen voor ze in aanmerking komen voor hulp van de gemeente, maar dan is het vaak al te laat.”
Niet repareren, maar voorkomen
De vraag is hoe gemeenten inspringen op deze snelle toename in het aantal mensen met financiële problemen. Nieuwe groepen zijn namelijk lang niet altijd bekend bij gemeenten, omdat ze geen uitkering of schulden hebben maar juist inkomen uit werk.
Instanties in Drenthe en Groningen geven aan zich zorgen te maken over wat er nog komen gaat. Er is veel onzekerheid, maar alle instanties verwachten een grote toename van hulpvragen. “Voor de meeste mensen komt de eindafrekening van de energie nog. Dat is nu nog abstract en daarom kunnen mensen nog de kop in het zand steken,” zegt Christa Slim, programmamanager bij de gemeente Coevorden. Omdat de groep mensen die hulp nodig heeft nog zo onzichtbaar is, zet de gemeente in op bewustwording. “Door meer te communiceren welke voorzieningen er zijn, hopen we dat mensen ons weten te vinden wanneer ze financieel in de problemen komen. Ook kan het helpen om als werkgever in gesprek te gaan met medewerkers over de problemen die zij zien. We hebben hier de komende tijd in onze contacten met bedrijven meer aandacht voor en ook als werkgever zelf.”
Naast inspanningen van gemeenten en andere instanties zullen er op lange termijn maatregelen moeten worden genomen. De dringende uitdaging die er ligt is om de financiële problemen niet achteraf te repareren, maar juist te voorkomen. Met de maatregelen die zijn gepresenteerd in de miljoenennota zullen veel huishoudens geholpen zijn. De vraag is echter of deze generieke maatregelen specifieke doelgroepen, zoals grote huishoudens en ondernemers met een hoog energieverbruik, ook beschermen. De huidige uitdagingen gaan bovendien verder dan koopkracht alleen. Groeiende en structurele ongelijkheid op het gebied van bijvoorbeeld inkomen, opleiding en verduurzaming vragen om een visie voor de lange termijn.
