De armoedeval

Het eerste artikel in het kader van wat mensen in armoede of schulden stimuleert of belemmert om hun situatie te verbeteren, gaat over de armoedeval als mogelijke belemmering en is gebaseerd op literatuuronderzoek.

Hoofdpunten uit literatuuronderzoek ‘de armoedeval’

• Van een armoedeval is sprake als een toename van inkomen uit betaald werk samengaat met een afname van het totale inkomen.
• Dit kan het geval zijn bij mensen die vanuit een uitkering of ander laag inkomen (meer) gaan werken. De verklaring is dat gemeentelijke armoede- of minimaregelingen komen te vervallen als het huishoudinkomen een bepaalde grens passeert.* De armoedeval is in theorie dan ook het grootst in gemeenten die veel van dergelijke regelingen hebben.
• Het is niet duidelijk in hoeverre de armoedeval zich werkelijk voordoet. Dit hangt af van het aantal minimahuishoudens dat meer gaat verdienen, van hoeveel ze dan gaan verdienen en van de mate waarin ze voorheen gemeentelijke regelingen benutten. Zo zullen huishoudens die niet of nauwelijks een beroep deden op armoederegelingen en huishoudens die direct een grote inkomenssprong maken, geen last hebben van de armoedeval.
• Gemeenten kunnen (de kans op) de armoedeval verkleinen door voor verschillende armoederegelingen een andere inkomensgrens te hanteren. Ook het – op maat en tijdelijk – compenseren van huishoudens die lijden onder de armoedeval kan helpen.
• In situaties waarin feitelijk geen sprake is van de armoedeval, kan de vrees daarvoor mensen belemmeren om (meer) te gaan werken. Ook kan het zo zijn dat het aanvaarden van (meer) werk weliswaar niet tot een lager inkomen leidt, maar ook geen financiële verbetering oplevert. In voorlichting en begeleiding bij de uitstroom van uitkering naar werk verdient dit aandacht. Denk aan: geef een reëel beeld van financiële vooruitzichten en maak andere dan financiële voordelen van werk bespreekbaar.

*Het gaat met name om onder meer kwijtschelding gemeentelijke belastingen, kindpakketten en meedoenregelingen. Waar de ‘bepaalde grens’ ligt, verschilt per gemeente; vaak bij 110% tot 120% van het sociaal minimum.